Omurilik Tümörleri
Omurga ve omurilik tümörleri, omurilik ve sinirler üzerinde hasar oluşturarak kalıcı felce yol açabilecekleri için son derece önemli ve tedavisinde ileri derecede özen gösterilmesi gereken hastalıklardır. Omurga ve omurilik tümörleri iyi ya da kötü huylu olabilirler. Tümör iyi huylu da olsa mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Tümörün iyi huylu olması, omuriliğe zarar vermeyeceği anlamına gelmez.
Bu sayfada Omurga tümörü nedir ve Omurilik tümörü nedir sorularının cevabını vererek, bu tümörlerin hangi dokulardan kaynaklandıklarını ve özelliklerini anlatacağım.
Omurga ve omurilik tümörleri nasıl teşhis edilir ve Omurga ve omurilik tümörlerinin belirtileri nelerdir sorularını da cevaplayarak hastalığın hangi belirtilerle teşhis aşamasına geldiğini ve nasıl teşhis edilebileceğini inceleyeceğiz.
Tedavi ile ilgili konulara da değinerek, Omurga ve omurilik tümörleri nasıl tedavi edilir?, Omurga ve omurilik tümörü ameliyatı nasıl yapılır sorularını cevaplayacağım.
Omurilik Tümörü Nedir?
Beynin devamı olan omurilik, omurga kanalı içerisinde bel bölgesine kadar iner. Omuriliğin çevresinde omurilik kılıfı adını verdiğimiz oldukça kalın bir zar bulunur. Bu zarın içinde omurilik ve beyin omurilik sıvısı bulunur.
Omurilik ve sinir dokusunun kendisinden ya da omuriliği çevreleyen omurilik kılıfından kaynaklanan iyi ve kötü huylu tümörler vardır.
Omurga Tümörü Nedir?
Omuriliği çevreleyen kafes olan omurgayı oluşturan kemik ve diğer dokulara da tümörler yerleşebilir. Omurgada yerleşen tümörlerin ise önemli bir kısmı, vücudun başka bir bölgesinden buraya sıçrayan metastaz adını verdiğimiz kitlelerdir. Sıklıkla akciğer, prostat ve meme kanserleri omurgaya metastaz yaparlar. Omurgaya yayılan diğer kanserler, multipl miyelom, lenfoma, melanom ve sarkomun yanı sıra gastrointestinal sistem, böbrek ve tiroid kanserlerini içerir.
Omurilik Tümörü Belirtileri Nelerdir?
Omurilik, beyin ile vücuttaki sinirler ve kaslar arasındaki elektrik iletiyi sağlayan köprüdür. Bu nedenle omurilik tümör ya da benzeri bir nedenle baskı altında kalır ya da hasar görürse, hasarlanan seviyenin alt bölgesinden çıkan sinirler ve bu sinirlerin elektrik uyarısı götürdüğü kaslar görevlerini yapamazlar, bu bölgelerden beyne giden his ile ilgili ileti bozulur. Omurilik tümörlerinde şu bulgular ortaya çıkabilir;
- Omuriliğin alt kısmından kaynaklanan tümörlerde bel ve bacaklarda ağrı, kuvvet ve his kaybı, denge sorunları, idrar, dışkı ve erkeklerde penisin sertleşmesi fonksiyonlarında bozulma,
- Omuriliğin üst kısmından kaynaklanan tümörlerde yukarıdaki şikayetlere ek olarak kol ve ellerde de ağrı, kuvvet ve his kaybı görülebilir.
Omurilik ve omurga tümörlerinin belirtileri genellikle yavaş bir şekilde artarak başlar. İlk belirti çoğu hastada sırt ve belde devamlı ve dinlenmekle geçmeyen ağrı hissidir. Ağrı hareket ile artabilir ve genellikle geceleri şiddetlenir.
Kol ve bacaklarda hissizlik, uyuşma, karıncalanma, yanma gibi şikayetler ağrı şikayetine eşlik edebilirler.
Özellikle bacaklara giden sinirlerin hem kaslara çalışmaları için yeterli ölçüde elektrik uyarısı iletememeleri hem de bacaktan gelen his ile ilgili bilgilerin omurilik tümörü nedeniyle beyne iletilememesi sonucunda bacaklar vücudun dengesini sağlayamaz, denge problemleri ortaya çıkar.
Kaslara giden sinirler gibi, idrar kesesine, dışkı yapmayı sağlayan kaslara ve cinsel organların hem hissi uyarılarının hem de kaslarının çalışamaması nedeniyle cinsel fonksiyon bozuklukları gelişebilir.
Omurilik Tümörü Türleri Nelerdir?
Omurilik tümörleri, omurga kanalı içinde yerleştikleri üç ayrı bölgeye göre sınıflanırlar.
1 - İntramedüller Tümörler
Omuriliğin içinde gelişen tümörlerdir. En sık görülen çeşitleri şunlardır;
- Astrositom, omuriliğin glial hücrelerinden gelişen tümör cinsidir,
- Epandimom, omuriliğin ependim adlı hücre tipinden kaynaklanır,
- İntramedüller lipom, bir tür yağ kitlesidir.
2 - İntradural-Ekstramedüller Tümörler
Omurilik kesesinin içinde fakat omuriliğin dışında yerleşen tümörlerdir En yaygın olanları şunlardır;
- Meningiom, omuriliği çevreleyen zarlardan kaynaklanır,
- Schwannom ve nörofibrom, sinir köklerinden kaynaklanırlar.
3 - Ekstradural Tümörler
Omurilik kesesinin dışında yerleşen tümörlerdir. En yaygın olanları şunlardır;
- Metastatik tümörler adını verdiğimiz, vücudun başka bir bölgesinden kaynaklanan tümörler,
- Hemanjiom, omurga kemiğinden kaynaklanan iyi huylu bir tümördür.
Yetişkinlerden daha farklı olarak, çocuklarda değişik özellikte tümörler görülebilir.
Omurilik Tümörü Teşhisi Nasıl Konulur?
Sırt ağrısı, bel ağrısı, bacaklarda kuvvet ya da his kaybı sorunu yaşayan bir kişide öncelikle kapsamlı bir tıbbi muayene, omurilik tümörü teşhisinin ilk ve en önemli adımıdır. Kesin ve doğru şekilde tanı koyabilmek için özenli bir şekilde yapılmış radyolojik incelemeler gerekir.
Röntgen Filmi
Omurların yapısını ve eklemlerin dış hatlarını gösterebilir. Omurganın röntgenleri, diğer olası ağrı nedenlerini, yani tümörleri, enfeksiyonları, kırıkları, vb. araştırmak için de yapılabilir fakat röntgen filmleri tümörlerin teşhisinde çok güvenilir değildir.
Bilgisayarlı Tomografi
Omurga kanalının şeklini ve boyutunu, içeriğini ve çevresindeki yapıları gösterebilir. Özellikle kemikli yapıları incelemek için çok üstündür.
MR
Güçlü mıknatıslar ve bilgisayar teknolojisi kullanarak vücut yapılarının üç boyutlu görüntülerini üreten bir tanı testidir. MR omuriliği, sinir köklerini ve çevresindeki alanları, ayrıca başka birçok hastalığı ve tümörleri gösterebilir.
Kemik Taraması
Technetium-99 adlı maddeyi kullanarak yapılan bir tanı testidir. Kemik tümörleri ve enfeksiyonları gibi kemik dokusu metabolizmasında artışa yol açan hastalıkların tanısında faydalı bir incelemedir.
Tanı net değilse veya kötü huylu tümör endişesi varsa biyopsi gerekebilir. Biyopsi hem kanser türünün belirlenmesine yardımcı olur hem de ne şekilde bir tedavi şeması hazırlanması gerektiği konusunda yol gösterir.
Omurilik Tümörü Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavi kararı genellikle multidisiplinerdir; birçok branş uzmanının bir araya gelerek tedavi kararını birlikte vermelidir. Cerrahlar, tıbbi onkologlar, radyasyon onkologları, radyologları ve diğer tıp uzmanları bir araya gelerek tedavi kararını hastanın durumunu inceleyerek vermelidir.
İyi huylu tümörlerde sadece cerrahi tedavi yeterli olurken, kötü huylu tümörlerde cerrahi dışında kemoterapi ve radyoterapi (ışın tedavisi) kullanılabilir.
Ameliyatsız Tedaviler
Ameliyatsız tedavi seçenekleri arasında sadece hastayı düzenli olarak takip etmek, kemoterapi ve radyoterapi (ışın tedavisi) yer alır . Hiçbir belirtisi olmayan ya da çok hafif derecede belirtisi olan, ilerlemiyor gibi görünen iyi huylu tümörler düzenli MR takipleri ile izlenebilir. Bazı tümörler kemoterapiye ve diğerleri radyasyon tedavisine iyi yanıt verirler. Radyasyona dirençli olduğu bilinen metastatik tümör türleri vardır (örn. gastrointestinal sistem ve böbrek): bu durumlarda cerrahi tek uygun tedavi seçeneği olabilir.
Cerrahi Tedavi
Ameliyat kararı tümörün tipine göre değişir.
Primer (metastatik olmayan) omurilik ve omurga tümörlerinde cerrahinin ana hedefi tümörü çıkartarak hastayı tamamen iyileştirmektir.
Metastatik tümörleri olan hastalarda cerrahi tedavi, nörolojik fonksiyonları, kuvvet kayıplarını geri getirmek veya korumak, omurgayı tekrar sağlam bir hale getirmek ve ağrıyı hafifletmek amacıyla öncelikle şikayetleri ortadan kaldırmaya yöneliktir, tedavi edici, iyileştirici hedefleri daha azdır. Genellikle metastazı olan hastalarda 3 – 4 ay veya daha uzun yaşaması beklendiğinde ve tümörün radyasyon veya kemoterapiye dirençli olduğu durumlarda cerrahi bir seçenek olarak kabul edilir. Ameliyat endikasyonları arasında inatçı ağrı, omurganın patolojik kırıklarının tedavi ihtiyacı da yer alır.
Omurga Ve Omurilik Tümörü Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Ameliyat kararı verilmişse, tümöre yapılacak cerrahi yaklaşım biçimi, tümörün omurga kanalı içindeki konumuna göre belirlenir. Omurganın arka kısmından yapılacak bir kesi ile tümöre arka kısımdan yaklaşım, omurilik kesesinin geniş ve rahat bir şekilde cerrahi alanın içinde olmasına ve sinir köklerinin detaylı olarak açığa çıkarılmasına izin verir. Bu yaklaşım, omurganın arka kısmındaki tümörler için veya omurilik kesesi içindeki tümörleri ortaya çıkarmak için yaygın olarak kullanılır. Tümöre arka kısımdan yaklaşarak omurganın birçok seviyesi açılabilir ve gerekirse tümör çıkartıldıktan sonra omurgayı sağlamlaştırmak için sabitleştirici protezler kullanılabilir.
Omurganın ön tarafından yapılan cerrahi yaklaşım, omurganın ön bölümünde bulunan tümörler için uygundur. Bu yaklaşım aynı zamanda omur gövdelerinin tümör nedeniyle çıkarılmasından kaynaklanan kusurların yeniden yapılandırılmasına da olanak tanır. Tümöre ön taraftan yaklaşım sadece birkaç seviyede bulunan omura sabitleyici cihazlarının yerleştirilmesine izin verir.
Omurganın hem ön hem de arka bölümlerine yayılan torasik (sırt) ve lomber (bel) bölgesi omurga ve omurilik tümörlerin tamamen çıkarılması zor olabilir. Bu kompleks lezyonları tedavi etmek için cerrahi olarak sıklıkla öncelikle arkadan yaklaşım ve ardından ayrı olarak ikinci aşamada önden yaklaşım kullanılabilir.
Omurga ve Omurilik Tümörlerinde Ameliyatın Başarısı Nedir?
Cerrahi tedavinin sonucu büyük ölçüde hastanın yaşına ve genel sağlığına ve omurilik ile omurga tümörün iyi huylu veya kötü huylu olup olmadığına, tümörün birincil veya metastatik olup olmadığına bağlıdır.
Primer tümörlerde cerrahi hedef, tümörü tamamen çıkarmak ve malignitenin (habasetin) potansiyel tedavisine en uygun şekilde zemin hazırlamaktır. Bazı primer tümör tiplerinde (özellikle omurilik-intramedüller alanda ortaya çıkanlar) önemli derecede omurilik hasarı olmadan tam olarak çıkartılamazlar.
Metastatik tümörler söz konusu olduğunda cerrahi hedef, hastaya daha iyi bir yaşam kalitesi ve muhtemelen daha uzun yaşam beklentisi sağlamayı amaçlar, tedavi neredeyse her zaman şikayetleri hafifletmeye yöneliktir, kaslıcı bir iyileşmeyi çoğu zaman hedeflemez.
İyi Huylu Omurilik Tümörü Tedavisi Nasıl Yapılır?
İyi huylu omurilik tümörleri genellikle sadece cerrahi olarak tedavi edilir, ek olarak kemoterapi ya da radyoterapiye ihtiyaç duymazlar.
Omurga ve Omurilik Tümörü Felç Yapar mı?
Omurga ve omurilik tümörlerinin en çok korkulan ve tedavi yapılmazsa gelişebilecek en olumsuz sonucu omurilik felci gelişmesidir. Tümörünü bulunduğu bölgeye göre felç sadece belden aşağıda bulunan bölgeyi tutabileceği gibi, boyun bölgesinde yerleşen tümörler, boyundan aşağıda bulunan bölgeyi, kol ve bacakları tutabilir.
Omurga ve Omurilik Tümörü için Işın Tedavisi Uygulanır mı?
Kötü huylu omurga ve omurilik tümörlerinin tedavisinde halk arasında ışın tedavisi olarak bilinen radyoterapi kullanılabilir. Radyoterapi genellikle ameliyat sonrasında yapılır, bazı durumlarda ameliyat öncesinde uygulanabilir.
Omurga ve Omurilik Tümörü İlaç Tedavisi Uygulanır mı?
Omurga ve omurilik tümörü tedavisinde ilaç kullanımı hastanın var ise ağrı ve benzeri tedavilerinin giderimesi için gerekli olabilir.
Kötü huylu tümörlerde, ameliyat sonrasında kemoterapi ilaçları ile tedavi desteklenebilir.
Omurga ve Omurilik Tümörü Tekrarlar Mı?
Omurilik tümörlerinin bir kısmı ameliyat öncesi bulundukları noktada ya da omurilik kesesinin başka noktalarına göç ederek tekrarlayabilir.
İyi huylu omurilik tümörlerinde tekrar tümör oluşmasının başlıca nedeni tümörün genetik özelliği ya da ameliyat sırasında tümörün tam olarak çıkartılamamasıdır.
Kötü huylu omurilik tümörlerinde, yukarıdaki nedenlere ek olarak, kanser hücrelerinin doğalarında bulunan saldırgan yeniden üreme özelliği dikkate alınmalıdır.