BEL KAYMASI

Bel Kayması (Spondilolistezis)

Bel Kayması, omurganın bel bölgesinde bulunan kemiklerin normal ve sağlıklı bir dizilim göstermek yerine, birbirlerine göre öne ya da arkaya kaymasıdır. Tıp dilinde bu hastalığa spondilolistezis adını veriyoruz.

Spondilolistezis terimi, eski Yunan dilinden iki kelimenin birleşmesi ile oluşmuştur; spondilo omurga kemiği, listhesis ise kayma anlamındadır.

Bel Kayması Nedir?

Omurgada kemikler normal koşullarda birbirleri üzerinde belirli bir düzene göre sıralanırlar ve belirli derecede hareket edebilirler. Normal anatomik düzende omurganın doğal anatomik kavisleri ve sağlam bir dengesi vardır.

Bel kayması, omurga kemiklerinin birbirleri üzerindeki normal dizilimlerinin bozularak, bir kemiğin diğeri üzerinde kaymasıdır...

Bel kayması, omurganın anatomik dengesini etkiler ve omurgayı biyomekanik anlamda dengesiz hale getirir. Bu duruma tıp dilinde stabilitenin (dengenin) bozulması, instabilite denir.

Bel Kayması Türleri Nelerdir?

Bel kayması, oluşum nedenlerine göre farklı türlerde olabilir:

• İstmik Spondilolistezis: Omurganın arka kısmında bulunan pars interartikülaris adı verilen bölgede kırık ya da çatlak oluşması sonucu meydana gelir. Genellikle gençlik döneminde spor aktiviteleri sırasında oluşur.
• Dejeneratif Spondilolistezis: Yaşlanma ve omurgadaki aşınma-yıpranma sonucu oluşur. Genellikle 50 yaşın üzerindeki bireylerde görülür.
• Doğumsal (Konjenital) Spondilolistezis: Doğumda mevcut olan omurga anomalileri nedeniyle oluşur.
• Travmatik Spondilolistezis: Ciddi travmalar sonucu omurgada meydana gelen kaymalardır.
• Patolojik Spondilolistezis: Tümörler veya enfeksiyonlar gibi patolojik durumlar nedeniyle oluşur.

Bel Kayması Dereceleri Nelerdir?

Omurganın yandan çekilen röntgen grafiği yardımıyla bel kaymasının ciddiyeti 5 sınıfa ayrılır:

• Grade I: %25'ten az kayma
• Grade II: %25–50 arası kayma
• Grade III: %50–75 arası kayma
• Grade IV: %75–99 arası kayma
• Grade V: Omurun tamamen öne/arkaya kayması (spondiloptezis)

Bel Kayması Belirtileri Nelerdir?

Her hastada belirti görülmeyebilir. Birçok kişide bel kayması, başka nedenlerle yapılan filmlerde rastlantısal olarak ortaya çıkar.

Genellikle ilk ortaya çıkan belirti bel ağrısıdır. Bu ağrı, kalça ve bacaklara yayılabilir.

• Bacaklarda kas spazmları, özellikle uyluk arka kısmında bulunan hamstring kas grubunun gerginliği
• Uzun süre ayakta kalmak ya da yürümekle ortaya çıkan ağrı
• Öne eğilmekle ortaya çıkan ağrı
• Bacak ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma ve güçsüzlük hissi

Bel Kayması Sık Görülür Mü?

Bel kayması, yetişkinlerin yaklaşık %5'inde görülür. Bazı kişilerde hiçbir belirti vermeyebilir ve uzun yıllarca teşhis edilemeyebilir.

Dejeneratif spondilolistezis, yaşlanma ve omurgada aşınma-yıpranmaya bağlı olarak oluşur. 50 yaşından sonra kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür.

Gençlerde sırt ağrısı meydana geldiğinde, istmik spondilolistezis (kemikte kırık ya da çatlak nedeniyle gelişir) en yaygın nedenlerden biridir.

Bel Kayması Risk Faktörleri Nelerdir?

Bazı nedenler, tıp dilinde spondilolistezis adını verdiğimiz bel kayması riskini artırmaktadır:

• Spor: Özellikle omurgayı fazla derecede geren jimnastik, futbol gibi sporlar, omurlarda küçük kırık ve çatlaklar oluşmasına yol açarak bel kayması riskini artırmaktadırlar.
• Doğumsal Nedenler: Özellikle de omurganın arka kısmında bulunan ve faset eklemleri birbirine bağlayan pars interarticularis adlı bölgenin doğuştan zayıf ve ince olması, bu kısımda kırıkların kolaylıkla oluşmasına ve bel kaymalarına yol açabilir.
• Yaşlanmak: Vücuttaki bütün dokularda olduğu gibi, omurgayı da etkiler. Özellikle 50'li yaşlardan sonra kemiklerin zayıflaması, bel kaymalarına zemin hazırlar.

Bel Kayması Neden Olur?

Bel kayması oluşabilmesi için omurga kemiklerinin birbirleri üzerinde normal anatomik bir düzene göre dizilmelerini sağlayan bağ ve eklemlerde bozukluk olması gerekir. Bu bozukluk doğuştan gelen bazı hastalıklara bağlı olabilir ya da bu yapıların zaman içinde yıpranmaları nedeniyle gelişebilir.

• Kaza ve Yaralanmalar: Omurgaya aşırı derecede yük bindirmek ve omurganın yaş ile birlikte yıpranması, sonradan gelişen bel kaymalarının sık rastlanan nedenleridir.
• Spor ve Aktiviteler: Spor yapan gençlerde, omurganın aşırı gerilmesi spondilolistezisin (bel kayması) ana nedenlerinden biridir.
• Genetik Nedenler: Genetik nedenler de bel kaymasına yol açabilir. Bazı insanlarda vertebral kemiklerde doğuştan bozukluklar vardır.
• Yaşlılık: Yaşlı erişkinlerde, omurga ve disk eklemlerindeki aşınma ve yıpranma bu duruma neden olabilir.

Bel Kayması Nasıl Teşhis Edilir?

Bel Kayması Tedavisi Nedir?

Düşük dereceli bel kayması hastaları genellikle basit önlemler ve tedavilerden fayda görürler, bel kayması ameliyatı ise ileri derecede kaymalarda ve özel durumlarda gerekir.

İstirahat

Ağır aktivitelerden ve spordan kaçınmak, birçok hastada ağrıların hafiflemesine yol açar.

İlaç Tedavisi

Ağrının kaybolması, dokulardaki ödemin azaltılması ve varsa kas spazmlarının giderilmesi için kullanılır.

Ağrı Enjeksiyonları

Ağızdan, kalçadan ya da damardan alınan ilaçların yeteri kadar fayda sağlamaması durumunda, radyolojik kontrol altında, sinir dokuların çevresine uygulanır.

Egzersiz ve Fizik Tedavisi Uygulamaları

Kasların esnemeleri ve güçlendirilmeleri için kullanılır. Mutlaka uzman bir fizyoterapist ile birlikte uygulanmalıdır.

Korse Kullanımı

Omurganın hareketlerinin belirli bir süre kısıtlanarak ağrıyı hafifletmesine yol açar, fakat uzun süre korse kullanılması, beldeki kasların zayıflamasına yol açacağı için sakıncalıdır.

Bel Kayması Ameliyatı

Yukarıda saydığımız yöntemlerle hafiflemeyen düşük dereceli kaymalar için ya da omurgada instabilite adını verdiğimiz denge sorununu yaratan, sinir basılarına yol açan daha yüksek dereceli kaymalar için gereklidir.

Ameliyata İhtiyacım Olacak mı?

Doktorunuz, korse ve fizik tedavi gibi cerrahi olmayan seçeneklerle tedaviye başlayacaktır. Bu tedaviler genellikle belirtileri hafifletir. Doktorunuz, aşağıdaki durumlarda ameliyat önerebilir:

• Yüksek dereceli bel kayması
• Şiddetli ağrı
• Ameliyat dışı tedavilerin başarısız sonuç vermesi

Bel Kayması Kendi Kendine Geriler mi?

Kendi kendine geçmese de, dinlenme, ilaç tedavisi ve fizik tedavi yoluyla genellikle rahatlama yaşayabilirsiniz.

Ameliyat dışındaki tedaviler bel kaymasını, varsa altta yatan kırığı düzeltemezler, fakat belirli bir süre için şikayetlerde azalma sağlayabilirler.