OMURGA KİREÇLENMESİ

Omurga Kireçlenmesi Nedir?

Kireçlenme denildiğinde, çay demlediğimiz çaydanlığın içinde bir süre kullandıktan sonra kireç birikmesi gibi bir algı oluşuyor. Çaydanlığın içine sirke veya kireç sökücü koyduğumuzda çaydanlık tertemiz oluyor ve uzun süre kullanmaya devam ediyoruz gibi bir algı var. Ancak omurgada böyle bir durum söz konusu değildir.

Omurgada birbirine farklı eklemlerle bağlı birçok omur adını verdiğimiz kemik bulunur. Ön tarafta disk eklemi, arka tarafta faset eklemler ve birçok bağ vardır. Bütün bu eklemler ve bağlar omurgayı belli bir düzende tutar ve hareket etmesine yardımcı olur.

Bu eklemlerin yavaş yavaş birbirleriyle sürtünüp yaşla birlikte aşınmaları sonucunda, tıpkı bir ayakkabının tabanının aşınması gibi, eklemlerin birbirlerine bakan yüzeyleri zaman içerisinde aşınmaya ve yıpranmaya başlar. Birbirine bakan iki yüzey aşınmış ve ağrılı hale gelmiştir. Kireçlenme dediğimiz olay omurgada budur. Dışarıdan gelmiş, buraya oturmuş bir kireç tabakasından söz etmiyoruz. Omurganın yıpranmasından bahsediyoruz.

Kemiklerin ve eklemlerin yıpranması durumunda, yıpranmış kemikler birbirlerine bakan eklem yüzeylerinde aşınma ve dikensi çıkıntılar ortaya çıkarır. Omurga kireçlenmesi dediğimizde karşı karşıya kaldığımız durum budur. Bir kireç tabakasının gelip omurganın üstünü kaplamasından söz etmiyoruz.

Kireçlenme Bir Hastalık mıdır?

Omurga kireçlenmesi aslında yaşlanmanın doğal bir parçasıdır. Saçımızın beyazlaması, cildimizin kırışması gibi bir durumdur. Bu kireçlenme ve eklem yıpranmaları ağrı veya benzeri sorunlar ortaya çıkardığında, yaşam kalitemizi zorladığında veya dikensi çıkıntılar sinirler üzerinde baskı yapıp siyatik ağrısı, boyunda ise kol ağrısı gibi durumlar ortaya çıkardığında tedavi edilmesi gereken bir durumla karşı karşıya kalırız.

Yoldan 100 kişi çevirip tomografiye koysak, 50 yaşın üzerinde bu 100 kişinin 60-70'inde kireçlenmiş omurga yapılarıyla karşılaşırız. Ancak bunların hepsi belirti vermez. Nasıl beyazlamış saça tedavi uygulamıyorsak, doğal bir kireçlenmeye de tedavi uygulamayız. Fakat bu kireçlenme insan sağlığına olumsuz etki ortaya çıkarıyorsa, ağrı, uyuşma, karıncalanma veya kuvvet kaybı gibi durumlar varsa, o zaman tedavi arayışı içinde oluruz.

Kireçlenme Neden Olur?

Omurga kireçlenmesi, yaşa bağlı bir hadise olduğu gibi, aynı zamanda omurganın aşırı yükle karşı karşıya kalması ve aşırı zorlanması sebebiyle de olabilir. Bu nedenle kilolu insanlarda veya ağır işlerde çalışan insanlarda omurga kireçlenmesi daha hızlı ortaya çıkar. Genetik faktörler ve romatizmal hastalıklar da omurga kireçlenmesinin sebepleri arasındadır.

Belirtileri Nelerdir?

Yıpranmış eklemlerin vücudun neresinde olursa olsun genellikle ilk belirtisi ağrıdır. Hasta bunu omurganın neresinde kireçlenme varsa, belde ise bel ağrısı, boyunda ise boyun ağrısı olarak hisseder. En yaygın ve ilk belirti ağrı şikayetidir. Bu ağrı hareketle artar. Problem beldeyse yürümekle artar ve hasta durup dinlenmek zorunda kalır. Problem boyundaysa boyun hareketleriyle artar.

Kireçlenmiş yapılar, tıp dilinde osteofit adını verdiğimiz dikensi çıkıntılar oluşturur ve bu dikensi çıkıntılar sinir köklerini rahatsız etmeye başlarsa, o sinirin gittiği bölgede ağrı olur. Sinir siyatik sinirin bir köküyse bacakta ağrı, boyundan çıkıp kola giden bir sinirse kolda ağrı olur.

Kireçlenme Nasıl Teşhis Edilir?

Tıpta birçok konuda olduğu gibi, teşhisin ilk aşaması hastayı iyi dinlemek, muayene etmek ve anlamaya çalışmaktır. Çoğu zaman omurga kireçlenmesi olan hasta kapıdan içeri girerken, oturma ve yürüme şeklinden rahatsızlığı anlaşılabilir. Hastaya "Ağrıların ne zaman oluyor? Yürüdükten sonra oturacak sandalye arıyor musun? Vitrinlere bakıyormuş gibi her mağazanın önünde durup dinlenmek zorunda kalıyor musun?" gibi sorular sorulur. İlk aşama mutlaka doğru bir hasta muayenesi ve hastaya yeterli vakit ayırarak konuyu anlamaya çalışmaktır.

Kireçlenmeden şüphelenildiğinde, radyolojik incelemeler devreye girer. Günümüzde MR incelemesi sinirlerin ve eklemlerin yapısını çok detaylı olarak gösterir. Ancak kireçlenmelerde MR'ın yanında tomografiye de genellikle ihtiyaç duyulur. Çünkü tomografi bozulmuş yapıları, sertleşmiş yapıları, kemikler üzerinde gelişen değişiklikleri çok iyi gösterir. Sadece MR değil, tomografi de önemlidir.

Normal röntgen filmleri de başlangıç incelemeleridir. Dünyanın her yerinde ilk başta röntgen grafisi yapılır ve hastanın duruşu, kemiklerin durumu, kireçlenme olup olmadığı, eklemlerde çökme olup olmadığı incelenir.

Nasıl Tedavi Edilir?

Omurga kireçlenmelerinin ilk ortaya çıkardığı belirti ağrıdır. Ağrı için başlangıçta ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve fizyoterapi işe yarar. Faset eklemlerin ağrıları için eskiden ameliyatlar yapılırdı. Artık ameliyat yapmaya gerek kalmadan, ameliyatsız tedavi yöntemleri ile radyofrekans kullanarak bu eklemler ağrısız hale getirilebilir. Problem sadece ağrı ise; ilaçlar, fizyoterapi, egzersizler ve girişimsel ağrı tedavileri (radyofrekans başta olmak üzere) çok iyi sonuçlar veren tedavi yöntemleridir. Nükleoplasti burada hiçbir işe yaramaz.

Ne Zaman Ameliyat Düşünülmeli?

Dikensi çıkıntılar sinirler üzerinde baskı yapıyorsa, bu sinir tahrişi önemli bir ağrı ortaya çıkarıyorsa (kol ağrısı, bacak ağrısı, kolda güçsüzlük, bacakta güçsüzlük) veya omurilik üzerinde baskı varsa, hastada ciddi omurga kanalı darlığı gelişmişse, cerrahi tedavi mutlaka düşünülmelidir.