Kayropraktik (Chiropractic) Nedir, Ne Değildir?

Kayropraktik, özellikle bel ağrısı, bel fıtığı, boyun ağrısı ve diğer omurga hastalıklarında her derde deva, yeni ve çok etkili bir tedavi yöntemi diye mi duydunuz? Sadece el ile yapılan, neredeyse masaj kadar masum ve basit bir tedavi. İğne yok, ilaç yok, ameliyat falan hiç yok. Ne kadar çekici geliyor kulağa değil mi, büyü gibi?

Eskiden Sarıyer’de bir hoca vardı, belinizi bir kütürdetirdi, bel ağrısı hemen geçerdi, yıllarca rahat ederdiniz:)

Bir de İnegöl’de vardı benzeri bir işi yapan kütürdetici hoca. Bunlara kırıkçı çıkıkçı denirdi.

Şimdi moda olanları ise Samsun’un Çarşamba ilçesinde ve Antalya’da.

Yazın bakalım Google Efendi’ye ‘’bel çeken adam’’ diye ne soytarılıklar çıkacak karşınıza. Hastayı ayağından tavana asanlar mı, traktör ile çekenler mi, ne ararsanız var.

Hindistan’da çekilen bu tür videoları eskiden gülerek seyrederdik, bizde bu kadarı yok derdik, daha da beteri var bizde maalesef.

İşte kayropraktik yönteminin kurucusu, babası olarak tanınan Daniel David Palmer adındaki kişi de böyle bir adam. 1845 doğumlu olan, 1865 yılında ABD ye göç eden Palmer, manyetik şifa ve benzerleri gibi diğer alternatif tıp uygulamalarının oldukça hevesli bir savunucusuydu, aşılama gibi birçok modern tıbbi tedavi yöntemine karşı çıktı. Yaşadığı binanın kapıcısının uzun yıllardır süren işitme kaybını, kapıcının sırtına el ile yaptığı bir uygulama ile çözdüğünü iddia etti ve bu işe böyle başladı.

Yani bu işin bilimle falan hiç ilgisi yok.

Zaten hem USA’da hem ülkemizde bilimsel uygulama olarak değil, tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemi olarak sınıflanmakta.

Sizin anlayacağınız, eczaneden alacağınız ilaç değil, aktardan alacağınız her derde deva bir bitki.

Tabii ki siz bunu tercih ediyorsanız, karar sizin. 

Sadece ne olduğunu bilmenizde fayda var.

Sakın yanlış anlamayın, amacım kayropraktik yöntemini doğru şekilde uygulayan, yöntemin sınırlarını bilen, bu konuda düzgün bir eğitim almış fakat sayıları maalesef bir elin parmaklarını geçmeyen sağlık çalışanlarını şarlatanlarla bir tutmak ya da kimseyi aşağılamak değil elbette. Bu işin eğitimini almış, son derece düzgün biçimde uygulayan, ne zaman ne yapmaları ya da yapmamaları gerektiğini bilen uygulayıcılar da tabii ki var.

Eğitimini almış derken, aşağıda açıklayacağım bu konuyu. Henüz Türkiye’den bu eğitimi almış kimse yok. Ben yapıyorum diyen ise çok.

Biz ne dersek diyelim, kayropraktik uygulamalarının tarihsel olarak doğuşu, ilk uygulamaları ve felsefesi, ve maalesef bugün ülkemizdeki uygulama biçimi çoğunlukla yukarıda örnek verdiğimiz bel çeken, kütürdetenlerden sözde hocalardan pek de farklı değil.

Kayropraktik Fayda Sağlıyor mu?

Yavaş yavaş ülkemizde de uygulanmaya başlanan kayropraktik uygulamaları, eğitim görmüş, ciddi kişiler tarafından uygulandığı zaman, bazı sınırlı durumlarda oldukça işe yarıyor, doğrudur. Fakat bu tedavi yöntemi yeni bir yöntem değil, her ne kadar ABD başta olmak üzere birçok ülkede sık olarak uygulansa da, bir bir çok soru işaretini henüz sırtından atamamış, kanıta dayalı bilimsel tıp uygulamaları arasına girememiş, ciddi riskleri olan bir tamamlayıcı, alternatif tıp uygulamasıdır. 

Ağrısı olan, kendisini çaresiz hisseden insana, eğitim durumu ne olursa olsun, kanıta ve bilime dayalı tıp ve tedavi yöntemleri yerine, alternatif tıp ve tedavi yöntemleri her zaman daha çekici gelmiştir. Şu bitki şu işe iyi geliyormuş, kaynatıp içelim meselesi, günümüzde koca bir sektöre dönmüş durumda.

Son yıllarda, çıkarılan sağlık yönetmelikleri ile, geleneksel, tamamlayıcı ve alternatif tıp uygulamaları adı altında, hacamat, sülük tedavisi, ozon ve benzerleri yasal olarak uygulanmaya başlandı.

Unutmayın, tıbbın alternatifi olmaz.

Kayropraktik nedir, ne ölçüde bilimsel bir tedavi yöntemidir, hangi durumlarda işe yarar, ne zaman yapılması uygundur, hangi durumlarda uygun değildir birlikte gözden geçirelim.

Kayropraktik Nedir?

Kayropraktik teorisine göre, özellikle omurga olmak üzere, vücuttaki eklemlerde, sublüksasyon adı verilen, tıpta kullandığımız eklem sublüksasyonu (hafif çıkık)  kavramı ile hiçbir ilgisi olmayan, radyolojik incelemelerde görünmeyen fonksiyonel bir bozukluk vardır. 

Kayropraktik uygulayıcıları, sinir sistemi ve omurga arasındaki yakın ilişkiye odaklanırlar. Omurganın biyomekanik sorunlarının sinir sistemini olumsuz şekilde etkileyip hastalık ortaya çıkarabileceğini öne sürerler.

Omurgadaki düzensizliğin el ile yapılacak uygulamalar sayesinde giderilmesinin, sinir dokuları da olumlu etkileyeceğini ve bu yolla iyileşme gerçekleşeceğini öne sürerler. Kayropraktik, vücudun kendi kendini iyileştirme yeteneğine odaklanır, ağrı kesici ilaç kullanımı çok seyrektir.

Kayropraktik uzmanı, elle yapacağı bazı manipülasyonlar ile, eklemlere baskı uygulayacağını, eklemlere ayar vererek eklemi normal hale sokmayı ve ağrıyı geçirmeyi hedefler. Kayropraktik uygulayıcıları, sinir-kas-iskelet sisteminin çalışma yeteneğini geliştirerek, omurga ve eklemleri yeniden hizalamanın faydalarının vücuttaki diğer sistemlerin işleyişini geliştirdiğine inanırlar.

El ile yapılan tedavilere manuel tedavi adını vermekteyiz. İşlemin felsefesine uygun olarak, eklemlere uygulanan baskı mümkün ise el ile, değilse bazı basit yardımcı aletler ile yapılır.

Kayropraktik Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

Kayropraktik uygulamaları genellikle 

• Bel ağrısı
• Sırt ağrısı
• Boyun ağrısı
• Kas ağrıları
• Baş ağrısı için kullanılır.

Kayropraktik Ne Yapar?

Kas ve iskelet sisteminden, eklemlerden kaynaklanan ağrıların giderilmesi amacıyla, el ile ya da yardımcı sistemler ile, ani fakat şiddetli olmayan baskılar uygulanır. Amaç ekleme ince bir ayar vererek eklemin hareket kabiliyetini ve ağrıyı azaltmaktır. Bunun dışında, kas gevşemesi amacıyla yapılan diğer uygulamalar ve egzersizler, klasik fizik tedavi uygulamalarına kısmen benzer.

Kayropraktik, eklemin olabildiğince ağrısız hale gelmesini ve normal şekilde çalışmasını hedefler.

Kayropraktik Tedavi Nasıl Uygulanır?

Tedavi öncesinde hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ve eğer uygulamayı yapacak kişi Tıp Doktoru ünvanına sahip ise hastanın muayene edilmesi gerekir. Daha sonra ise hasta için uygun bir tedavi planı oluşturulur.

• Spinal manipülasyon uygulamaları, eller yardımı ile omurganın farklı bölgelerine uygulanabilir,
• Germe egzersizleri ve traksiyon uygulamaları, vücudun farklı bölgelerinde  bulunan kas gruplarına uygulanabilir.

Kayropraktik Uygulamalar Ne Kadar Yaygındır?

Kayropraktik uygulamalar, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygın olarak kullanılan bir alternatif tedavi seçeneğidir.

Kayropraktik Uygulamalarını Kimler Yapabilir?

Daha önce de belirttiğimiz gibi, kayropraktik uygulaması kabul edilmiş, bilimsel tıp uygulamalarının dışında, alternatif ve tamamlayıcı tıp uygulamaları içerisinde yer alır.

Amerika Birleşik Devletleri'nde, Kayropraktik Doktoru derecesi genellikle üç yıllık lisans eğitiminin üstünde dört yıllık bir programdır. Alınan doktorluk derecesi, Tıp Doktoru derecesi değildir, sadece kayropraktik için geçerli bir derecedir. Daha sonra ise, Ulusal Kayropraktik İnceleme Kurulu sınavını geçmek ve sonrasında da düzenli olarak her yıl eğitimlere devam etmek gerekir.

Görüldüğü gibi, ABD’de bu iş için oldukça uzun ve ciddi bir eğitim almak gerekli.

Ülkemizde ise, mevzuata göre kayropraktik uygulamasını yalnızca Sağlık Bakanlığı tarafından kendisine bu uygulamayı yapma yeterliliğine sahip olduğuna dair sertifika verilen Tıp Doktorları yapabilmekte. Sertifikası olmayan bir hekimin bu uygulamayı yapma izni bulunmamakta.

Doktorlar dışında sağlık personelinin bu uygulamayı yapma hakkı bulunmamakta.

Sağlık Bakanlığından sertifika almış bir hekim, istediği herhangi bir yerde, muayenehanesinde bu uygulamayı yapma hakkına sahip değil. Uygulama yapacağı yerin, Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenip, işlemlerin burada yapılabileceği konusunda bir uygunluk belgesi düzenlenmesi gerekiyor.

Ülkemizde Kayropraktik Sertifikasına Sahip Bir Hekim Var mı?

Henüz bu sertifika ülkemizde hiçbir hekime verilşmiş değil.

Bu durumda, yasal olarak bu uygulamayı yapma hakkına sahip hekim de yok.

Bu sertifikaya sahip bir hekim olmadığı için, bu işlemin yapılmasının uygunluğu Sağlık Bakanlığı tarafından tescil edilmiş bir tedavi ünitesi de yasal olarak yok.

Gel gelelim, birçok konuda olduğu gibi, ülkemizde de yasayı dinleyen, yönetmeliklere uygun çalışan pek yok.

Televizyon ekranlarında, canlı yayınlarda, sıklıkla bu uygulamaları sözde yapanların tanıtıldığı programlar ile karşılaşmak mümkün.

İnternet ortamında, Google reklamları ile, Youtube videoları ile, İnstagram ve Facebook reklamları ile bu uygulamaları yaptığını iddia eden yetkisiz ve eğitimsiz  kişilere ulaşmak hiç de zor değil.

Bu reklamları verenlerin bir kısmı maalesef doktor ya da fizyoterapist.

İşin daha da kötü tarafı, bu kişiler ağız birliği etmişçesine, işlemlerin yetkisiz kişiler tarafından yapılmasının sakıncalı olduğunu, kırıkçı çıkıkçılar tarafından yapılan işlemlerin ölüm riskinin de dahil olduğu birçok ciddi risk taşıdığını söylüyorlar, sanki kendileri bu işlemleri yapma yetkisine sahipmiş ya da yaptıkları uygulamalar tamamen risksizmiş gibi.

Hiç kimse de kalkıp "sen bu eğitimi nereden aldın, sertifikan nerede?" diye soru sormuyor.

Sağlık Bakanlığı ve Tabip Odaları da bu konuyu görmezden geliyor. 

Kayropraktik Ayarlama Sırasında Duyduğum Çıt Sesi Nedir?

Kayropraktik ayarlama sırasında bir kütleme hissi hissedebilir ve ses duyabilirsiniz. Bu sesler, eklemlerinizden salınan oksijen, nitrojen ve karbondioksit gazlardır. Hareket ettiğinizde ve eklemlerinizi gerdiğinizde eklemlerinizin içinde az miktarda gaz sıkışır. Bu gaz salınımı, kayropraktik ayarlama sırasında daha belirgin olsa da, eklemlerinizi çıtlattığınızda da benzer bir ses duyarsınız.

Kayropraktik Uygulamalarının Riskleri Nelerdir?

Genellikle güvenilir olduğu belirtilen kayropraktik uygulamaları, bazı yan etkiler ortaya çıkarabilir ya da ciddi sorunlara hatta ölümlere yol açabilir;

• Eklem ve kaslarda ağrı ve hassasiyet
• Sinirlerin gerilmesine bağlı uyuşma, karıncalanmalar, elektriklenme hissi
• Ender olarak kas güçsüzlüğü görülebilir
• Disk eklemlerindeki hasarın artması ve sinir dokuların etkilenmesi
• Damar ya da sinir, omurilik yaralanmalarına bağlı felçler

Türk Tabipler Birliği’nin "Tıbbın Alternatifi Olmaz! Geleneksel Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları" yayınında, literatürde kayropraktik uygulama sonucu, daha çok vertebral arter diseksiyonuna bağlı (boyundan beyne doğru giden ana damarlardan bir tanesinin yırtılması) 26 adet ölüm vakasının bildirildiği belirtilmekte. Bu sayı, sadece bildirilen sayı, gerçek sayı mutlaka daha fazla.

Boynunuzu ne olduğu belli olmayan sözde bir tedavi için kütürdetmeniz bakın nelere yol açabiliyor.

Kayropraktik Uygulamaları Kimlere Yapılmamalıdır?

• Omurganın stabilitesi adını verdiğimiz sağlamlığı kaybolmuş ise
• İleri derecede kemik erimesi var ise
• Omurgada tümör, enfeksiyon, kırık ya da benzeri bir hastalık var ise uygulama yapılmamalıdır.

Kayropraktik Bir Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamasıdır.

Dünya Sağlık Örgütü, kayrpraktik uygulamalarını, bilimsel uygulamalar arasında değil, tamamalayıcı ve alternatif tıp uygulamaları arasında sınıflamaktadır. CAM  sınıfı tedaviler, ( complementary and alternative medecine ), bilimsel tıp uygulamaları dışındadır.

Maalesef internet ortamında, bu konuda da yanıltıcı bilgiler ile karşılaşmaktayız. Sağlığın metalaşması, piyasasının olması eninde sonunda bu işi bu hale getirdi.

Dışarıdan baktığınızda ciddi olarak gördüğünüz bazı özel sağlık kuruluşları, yanıltıcı bilgi vermekten hiç çekinmiyorlar. Yeter ki müşteri gelsin.

Unutmayın, tıpta müşteri olmaz, hasta olur.